Stap 1 van een dermatologie protocol bij ieder dier met (plotseling) abnormaal veel jeuk of huidklachten is het uitsluiten van ‘beestjes’ oftewel ectoparasieten. Er zijn veel soorten en ook behoorlijk diersoort specifiek. Ectoparasieten zoals vlooien zul je op een paard niet snel tegenkomen. En luizen niet op je hond.

Het uitsluiten van ‘beestjes’ is een stap die vaak overgeslagen wordt. Zonde, want in veel gevallen zijn ze redelijk eenvoudig te bestrijden.

Welke ectoparasieten kun je tegenkomen op je paard?

• Luizen. In 2 soorten; de steekluis en bijtluis.
• Mijten. In 7 soorten, waarvan de beenmijt verreweg het meest voorkomt.

Ook kan je paard nog last hebben van een schimmelinfectie, dat is geen ectoparasiet. Maar wel een probleem wat besmettelijk (soms ook voor mensen) is én een totaal andere behandeling nodig heeft dan bijvoorbeeld een allergie of ectoparasieten infectie.

Over luizen bij paarden

• Luizen kun je met een goed blote oog zien. Ze zijn ongeveer 5 mm groot.
  – De bijtluis heeft als voorkeurplaats de manen, staart(wortel) en sokken. Is grijsblauw van kleur en leeft van bloed. Van een flinke besmetting kan een paard dus ook bloedarmoede oplopen.
  – De steekluis komt voor op het hele lijf van het paard. Is lichtbruin van kleur en leeft van huidschilfers en cellen.
• Beide geven heel veel jeuk. Ze wonen liever in een wintervacht dan zomervacht en houden van lekker broeierig.
• Luizen zijn besmettelijk. Ook al kunnen ze eenmaal buiten het paard niet lang overleven (zonder paard hebben ze geen voedsel en zullen ze uithongeren). Ze verplaatsen zich graag via bijvoorbeeld borstels en zelfs via jou.

Over mijten bij paarden

• Mijten kun je niet met het blote oog zien en zijn enkel te diagnosticeren onder de microscoop.
• Er zijn 7 soorten mijt; beenmijt, schurftmijt, bloedmijt, hooi,- of grasmijt, graafmijt en stromijt. Onder de microscoop is uit te maken om welke mijt het gaat. Zeker bij terugkerende infecties kan het interessant zijn om de soort te weten.
• Bij het vermoeden van een mijteninfectie is het altijd een goed idee om ze ook daadwerkelijk vast te stellen. Een dierenarts kan hiervoor (diverse) diepe en oppervlakkige huidafkrabsels maken en deze onder de microscoop bekijken of opsturen naar een deskundig laboratorium.
• Mijten leven in de oppervlakkige lagen van de huid liefst op plekken met veel beharing (sokken zijn favoriet) en zijn daarom een stuk lastiger te behandelen dan luizen.
• Ook al is de voorkeursplaats de sokken. Bij een fikse besmetting kunnen ze zich over het hele lichaam verspreiden.
• Vooral paarden met veel beenbeharing, zoals tinkers, friezen, shires en andere trekpaarden of koudbloeden zijn veel vaker de klos.
• Mijten zijn weliswaar besmettelijk. Toch hebben ze een sterke voorkeur voor paarden met sokken, liefst gecombineerd met een wat lagere weerstand. Apart zetten is dan ook vaak niet nodig, dit is afhankelijk van het type paarden in de kudde. Stel jouw tinker is vrij van mijten, maar wel gevoelig. Dan zou ik niet aanraden of hem in een kudde met paarden met klachten te zetten.
• In de koudere maanden zoeken mijten graag de warmte van een paardenbeen op.
• Ondanks dat mijten ook een paard nodig hebben om te overleven kunnen ze veel langer (tot enkele weken) overleven zonder paard. Een groot verschil met luizen.
• Mijten veroorzaken veel jeuk en ongemak. Paarden kunnen er letterlijk gek van worden. Stampen, schuren, bijten kan zorgen voor secundaire infecties.

Behandeling van luizen & mijten bij paarden

Eigenlijk kan het niet onder dezelfde noemer, want een mijteninfectie is veel moeilijker weg te krijgen en kent een veel “vicieuzere” cirkel, echter de start is hetzelfde.

1. Eerst een diagnose! Bij het vermoeden van een mijteninfectie dus middels een huidafkrabsel.
2. De huid behandelen.

Chemisch of natuurlijk?!

In sommige gevallen ontkom je niet aan een chemische behandeling, echter waar endoparasieten (wormen) toch wel lastig weg gaan met puur natuurlijke middelen is dat bij ectoparasieten eenvoudiger.
En stel dat je toch chemisch moet behandelen, dan kan een aanvullende natuurlijke behandeling hierbij echt waardevol zijn.

Nadelen van een chemische behandeling:

• Het is agressief voor de huid en niet zo fijn voor lever & darmflora.
  Paarden met een besmetting, zeker als deze telkens terugkeert hebben vaak een onderliggend probleem met de stofwisseling en/of immuunsysteem. De belasting van een chemisch middel is hieraan zeker niet dienend.
• Bij mijteninfecties wordt er vaak behandeld met een ivermectine houdende injectie via de bloedbaan. Dit werkt resistentie van endoparasieten en soms ook van de mijten zelf in de hand.
• Voor andere diersoorten bestaan er middelen die verkrijgbaar zijn, echter giftig voor paarden.
• Sidenote: Heb je naast je paard een collie-achtige als hondenvriend ben dan zeker heel voorzichtig. Sommige van deze honden hebben de zogenaamde mdr1 gen mutatie, waarbij dergelijke middelen je hond fataal kan worden. Ook bijvoorbeeld door het opeten van de mest na een dergelijke behandeling.
• Nogmaals, soms ontkom je niet aan een chemisch middel, echter kies liever niet voor de makkelijkste weg.

De natuurlijke behandeling tegen luizen & mijten

1. Maak zowel een shampoo als een spray met speciale plantaardige,- en essentiële oliën.
2. Daarnaast/ bovenop kun je ook nog werken met diatomeëenaarde, zowel voor de omgeving als op het paard zelf.
3. Wondjes en korstjes behandel je apart met een verzorgend product.
4. Borstels, dekens, halster, etc was je op een hogere temperatuur of behandel je met de spray/ diatomeëenaarde.
5. Zorg dat je de stal goed uitmest en schoonmaakt. Vervolgens strooi je diatomeëenaarde in de kieren en hoekjes. Zeker bij terugkerende infecties zit ergens de bron. Dit kan bijvoorbeeld ook een nabij gelegen kippenhok zijn.
6. Herhaal de wassing minimaal 1 x na 5-7 dagen (soms is vaker nodig, zeker bij een mijteninfectie) In de tussenliggende dagen gebruik je de spray en/ of diatomeëenaarde.
7. Behandel wondjes, korstjes en kloofjes met een apart product wat meer verzorgend is en een secundaire infectie helpt voorkomen.

De plantaardige,- en essentiële oliën waar ik als natuurgeneeskundige graag mee werk:

Lavendel, kalmerend en insectwerend.
Geranium, huid regenererend en herstellend.
Pepermunt, jeukstillend, verkoelend en insectwerend.
Kattenkruid wordt ook wel het alternatief op chemische DEET genoemd, met dezelfde werking. Kattenkruid heeft dus een sterke insect afwerende werking.
Cederhout heeft sterk aardend eigenschappen. Ceder heeft daarnaast een sterk insectwerende werking.
Tea tree is de natuurlijke krachtpatser met bacterie,- en schimmelremmende  eigenschappen. Een veel gebruikte reinigende olie voor huidproblemen.
Kruidnagel, antiseptisch, insectwerend en stimuleert de doorbloeding.
Neemolie, ook wel bekend als Azadirachta indica. Deze olie wordt al eeuwenlang gebruikt als insectenafwerend middel, zonder dat het schadelijk is voor de bio-diversiteit. Daarnaast is neemolie heilzaam voor de droge, geïrriteerde huid.

Wondjes, korstjes en geïrriteerde huid behandel je daarna liever met een verzorgend product. Daar zijn er legio van te vinden. Zelf ben ik fan van producten obv aloë vera en zuivere krachtige plantaardige oliën zoals perilla, nigella, moringa en tarwenkiem.

Ook bijvoorbeeld een goede kwaliteit honingzalf kan eigenlijk niet ontbreken in je stalapotheek en heel prettig werken in kloofjes en wondjes op de benen, met name in huidplooien en kootholte.

Een vitaal paard is de beste preventie!

Paarden krijgen niet zomaar ectoparasieten. Als er een besmetting is in een kudde dan zijn het altijd de zwakkere die er het snelst en meest last van hebben. De meest fitte paarden lijken dan onaantastbaar.

Heeft je paard een ectoparasieten infectie en zeker als deze terugkerend is dan is het de moeite waard om te zoeken naar de ondermijnende factor. Vaak is dit een stofwisselingsprobleem of ziekte die het immuunsysteem verzwakt of juist overbelast.
Denk aan darmflora dysbiose, insuline resistentie/ EMS, PPID, Maagzweren, Stress, KPU, Zomereczeem, EOTRH.

Met alle oorzaken die daar weer onder liggen:
Verkeerde voeding, gifstoffen, niet passende huisvesting, stress, te weinig beweging, verveling, etc.

De vicieuze cirkel van CPL

Ik wil het in dit artikel toch genoemd hebben. CPL, voluit chronisch progressief lymfoedeem. Het pijnlijke syndroom voor paarden met prachtige sokken. Of nu de mijten de kip is en CPL het ei of andersom. Vaak gaan ze hand in hand.
De wondjes en kloofjes die ontstaan door het stampen, schuren en bijten gaan ontsteken, waardoor lymfe banen geblokkeerd raken met dikke benen tot gevolg.
De vicieuze cirkel is dat in deze dikke benen de doorbloeding verre van optimaal is. Met tot gevolg dat afvalstoffen en ontstekingsresten slecht kunnen worden afgevoerd. En vitaal, zuurstofrijk bloed slecht kan worden aangevoerd.
Met een nog slechtere weerstand tot gevolg.

Wat te doen tegen CPL?

• De mijteninfectie natuurlijk bestrijden. Chemisch helpt vaak alleen maar dieper de negatieve spiraal in.
• Goede huidverzorging met zuivere producten.
• Beweging.
• MLD therapie en/ of hirudotherapie (bloedzuigers).
• De stofwisseling van binnenuit revitaliseren. Target de oorzaak en start een hersteltraject met geduld en doorzettingsvermogen. Ik zal het alvast een beetje verklappen, vaak zit er KPU en/ of suikerstofwisseling problematiek achter.

Producten die wij voor dit probleem in ons assortiment hebben:

• EctOff wash & spray pakket
• Diatomeëenaarde of ATV poeder
• SkinProtect huidverzorging
• SkinFood huidolie
• Honingzalf